ฝูงนกบินวนอยู่เหนือผิวแม่น้ำเจ้าพระยา เราจ้องมองมันอยู่นานสองนาน ท่ามกลางรสชาติของกาแฟที่ค่อย ๆ เปลี่ยนไป เราเห็นนกบางตัวพยายามโฉบร่างของมัน ขยับปีกตีกายเริงร่าอยู่เหนือผิวน้ำ สักพักก็ทะลึ่งร่าง พุ่งโจนทะยานขึ้นไปบินวนอยู่บนท้องฟ้า จะว่าไปแล้ว นกทุกตัวก็แลเหมือนว่ามันจะมีลักษณะรูปร่างที่คล้าย ๆ กัน คือมีปีก บินได้ เห็นจะว่าต่างกันอยู่บ้าง ก็ตรงที่ขนาดตัว ซึ่งมีขนาดที่เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง อีกอย่างเห็นจะเป็นความว่องไว แต่อย่างว่า นกก็คือนก แม้จะบินได้อย่างอิสระเสรี แต่ทว่ากลับกัน ในท่ามกลางความอิสระเสรีนั้น นกก็ยังคงต้องระวังภัย จากนกที่ตัวใหญ่กว่ามันอยู่ดี

ผมเชื่อว่าคนส่วนใหญ่น่าจะเคยได้ยินคำว่าสลัมหรือชุมชนแออัดมาบ้าง หรือบางคนเคยผ่านเคยเห็นชุมชนแออัด แต่บ่อยครั้งที่ผมคุยกับนักศึกษาในชั้นเรียนซึ่งส่วนใหญ่เป็นลูกหลานชนชั้นกลาง พวกเขาและเธอไม่ค่อยเข้าใจนักว่า สลัมหรือชุมชนแออัด ก่อร่างสร้างตัวมาได้อย่างไร