Life Matters Archives - Decode

CATEGORY Life Matters
Lorem ipsum dolor sit amet.

Play Read

หนึ่งร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว

Reading Time: 2 minutes วรรณกรรมคลาสสิก ที่ต้องยอมรับก่อนเปิดอ่าน ว่าไม่ใช่จะอ่านจบได้ง่าย ๆ ไม่ใช่เพราะเนื้อเรื่องแสนน่าเบื่อ แต่เพราะสลักภาษาที่คมคาย ชวนตีความ การลำดับเนื้อเรื่อง อีกทั้งชื่อตัวละครที่ชวนสับสนจนต้องขีดเส้นด้วยปากกาว่าใครเป็นใครเพราะนี่คือเรื่องราวของ 1 ตระกูลแต่หกลำดับชั่วอายุคน ที่ส่งต่อการปกครองจากรุ่นสู่รุ่น แม้ในบางช่วงจะมีผู้ปกครองจากรัฐส่วนกลางเข้ามา ซึ่งนี่คือเหตุผลที่ทำให้สับสนกับตัวละครสำคัญ เพราะสายตระกูลบวนเดียที่เปลี่ยนรุ่นไปตามลำดับ แต่ถ้าหากหลงรักเข้าแล้ว จะให้ต้องเปิดอ่านอีกกี่รอบ ผมก็เชื่อว่าทุกคนจะอ่านจบ เพราะนี่แทบจะเป็นวรรณกรรมประวัติศาสตร์ชุดย่อของมวลมนุษยชาติ

Life Matters

ฮีโร่ ‘จ้างเหมา’ คนพิการคือหลังบ้านของปัญญาประดิษฐ์

Reading Time: 4 minutes เป็นหัวหน้าครอบครัว เป็นเอไอเทรนเนอร์และเป็นคนพิการ “วันนี้เป็นทุกอย่างให้เธอแล้ว” เจาะลึกเบื้องหลังการจ้างงานคนพิการที่เข้าไปมีบทบาทเป็นหลังบ้านของระบบ AI

ณัฐณิชา มีนาภา
Life Matters

อเมริกา-ไทย ในช่วงเวลาโพล้เพล้ของประชาธิปไตย

Reading Time: 2 minutes ทำไมโดนัลด์ ทรัมป์จึงพลิกกลับมาชนะการเลือกอีกครั้งอย่างถล่มทลาย ทั้ง ๆ ที่ผู้คนต่างมองว่าทรัมป์เป็นพวกอนุรักษนิยมสุดขั้ว เหยียดเชื้อชาติ สุดโต่งและยืนอยู่ตรงข้ามกลุ่มหัวก้าวหน้า ชัยชนะของทรัมป์ในปี 2016 อธิบายว่าแทนที่อเมริกาจะเป็นเมืองสว่างกลางหุบเขา แทนที่จะเป็นชาติที่นำพลเมืองแห่งสังคมประชาธิปไตย กลับยึดหลักอเมริกาต้องมาก่อน ไม่ได้มองเห็นชะตากรรมของชาติอื่น ๆ ไม่ได้พาตัวเองไปอยู่ในใจกลางความร่วมมือของนานาชาติ ทรัมป์ในฐานะผู้นำตอนนั้นประกาศจุดยืนให้อเมริกาอย่างชัดเจน ด้วยการกล่าวชื่นชม ปูตินผู้นำรัสเซียต่อหน้าสื่อ ชัยชนะของทรัมป์ในปี 2024 เบ็ดเสร็จมากกว่า สหรัฐอเมริกาที่เคยเป็นต้นแบบพิมพ์นิยมของประชาธิปไตย แต่มีข้อวิจารณ์ว่านี่คือยุคดำมืดของประชาธิปไตยในสหรัฐเช่นกัน ทำไมคนอเมริกาที่มีสิทธิเลือกตั้งถึงเหวี่ยงสวิงไปยืนอยู่ในเงาดำมืดหรืออาจถึงขั้นยืนข้างผด็จการ สำรวจแรงดึงดูดอันหอมหวานแห่งอำนาจนิยมที่ทำให้ปัญญาชนหัวก้าวหน้าทั่วโลก หวั่นไหว แปรพักตร์ และไม่มีวันยอมรับตัวเอง กุญแจไขคำตอบถูกเขียนไว้ในหนังสือ Twilight of Democracy สนธยาประชาธิปไตย จอห์น ฟิตซ์เจอรัลด์ เคนเนดี (John F. Kennedy) ประธานาธิบดีคนที่ 35 ของสหรัฐอเมริกา จากพรรคเดโมแครต เคยกล่าวเอาไว้ว่า “อย่าถามว่าสหรัฐจะให้อะไรกับคุณ แต่จงถามว่าคุณจะทำอะไรให้สหรัฐ” แต่การเลือกตั้งผู้นำสหรัฐที่เพิ่งผ่านพ้นไปเมื่อกลางสัปดาห์ที่ผ่านมา ทรัมป์กำลังทำให้คนถามคำถามแรกดังขึ้น ผู้นำสหรัฐอเมริกาประเทศที่มีความพร้อมทางทรัพยากร มีความเข้มแข็งทางการทหาร และความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี กำลังบอกกับสังคมโลกว่าเขาจะทำทุกอย่างเพื่อผลประโยชน์ของสหรัฐ ย้ำชัดว่าจะไม่เป็นพี่ใหญ่ของประเทศที่ด้อยพัฒนาหรือต้องการช่วยเหลือ นักวิเคราะห์หลายฝ่ายมองว่าเป็นเรื่องที่น่าเสียดายสำหรับประเทศนี้ เมื่อคนค่อนประเทศเลือกทรัมป์ในเชิงประเทศที่ปกครองโดยนิติรัฐ […]

วิภาพร วัฒนวิทย์
Life Matters

ความรักไม่ต้องมากมายแค่รักษามันไว้ให้ยาวนาน : ชวนอ่านวิทยานิพนธ์ว่าด้วยความรักในโลกเหลื่อมล้ำ

Reading Time: < 1 minute ความรักไม่ต้องมากมายแค่รักษามันไว้ให้ยาวนาน เป็นประเด็นที่ถูกตั้งในวิทยานิพนธ์เล่มนี้ แต่คำถามง่าย ๆ คือ แต่ละคนสามารถรักษาความรักได้เท่า ๆ กันหรือไม่ หรือในอีกทางหนึ่งผู้คนที่มีประสบการณ์ที่หลากหลายแตกต่างกัน พื้นหลังทางเศรษฐกิจสังคมแตกต่างกันจะนิยามความรักเหมือนกันหรือไม่ เป็นคำถามที่มนุษย์ถามกันมาหลายศตวรรษ ทั้งในประวัติศาสตร์ บทกวี บทเพลงที่เราต่างเพียรถามกันว่า “รักคืออะไร” ในงานวิจัยนี้ได้ฉายภาพให้เห็นว่า สำหรับอารยธรรมของมนุษย์ นิยามความรักแบบทางการในแต่ละยุคสมัยก็มีความแตกต่างกัน

รศ.ดร.ษัษฐรัมย์ ธรรมบุษดี
Life Matters

Capitalocene ทุนนิยมฟอกเขียว

Reading Time: 2 minutes Anthropocene บทวิพากษ์มนุษย์และวิกฤตสิ่งแวดล้อมในยุคสมัยแห่งทุน เป็นหนังสือที่ถูกจัดพิมพ์ขึ้นในโอกาส 30 ปี ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ที่รวมบทความเชิงวิชาการ โดยนักวิชาการหลากหลายศาสตร์ อย่าง โบราณคดี ภูมิศาสตร์ มานุษยวิทยา ประวัติศาสตร์  ซึ่งทำให้เห็นมุมมองที่หลากหลายต่อคำว่า มนุษย์สมัย ที่เกิดจากการวิกฤตของโลกอย่างการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และสภาวะโลกร้อน แอ๊น-เธฺร่อ-เพ่อ-ซีน คำว่า “Anthropocene” ถูกเสนอโดย ยูจีน สเตอร์เมอร์ (Eugene F. Stoermer) กับ พอล ครุตเซน (Paul Crutzen) ในปี ค.ศ. 2000 ในจดหมายข่าว โปรแกรมศึกษาชีวภาค-ธรณีภาคนานาชาติ (IGBP) และต่อมาครุตเซนได้อธิบายให้กระชับขึ้นในวารสาร Nature 2002 ถึงการนิยามเพื่ออธิบายยุคใหม่ในประวัติศาสตร์โลกที่มนุษย์กลายเป็นสิ่งสำคัญที่มีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม สภาพภูมิอากาศ และสภาพภูมิศาสตร์ของโลก คำว่า Anthropocene ประกอบด้วยสองส่วน “Anthropos” มาจากภาษากรีก แปลว่า “มนุษย์” “Cene” เป็นคำที่ใช้ในทางธรณีวิทยาเพื่อระบุช่วงยุคทางประวัติศาสตร์ ในทางทฤษฎีนั้น Anthropocene ว่าด้วยผลกระทบสิ่งแวดล้อมอันเกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ที่ทิ้งร่องรอยตรวจวัดได้ ทั้งในอากาศ น้ำ และดิน […]

กุลธิดา กระจ่างกุล
Life Matters

ผังเมืองกับสิทธิที่จะมีส่วนกำหนดเมือง 

Reading Time: 3 minutes “the right to the city ไปไกลกว่าเสรีภาพของปัจเจกในการเข้าถึงทรัพยากรเมือง แต่เป็นสิทธิที่จะเปลี่ยนตัวเราเอง ด้วยการเปลี่ยนเมือง” i ประโยคนี้มีความสำคัญในแง่ที่ว่า มนุษย์เรานั้นเปลี่ยนโลกให้สอดคล้องกับความปรารถนาของเราเสมอ แต่เมืองกลับเป็นพื้นที่ที่มนุษย์สร้างขึ้น แต่เหมือนถูกสาปให้อยู่ เพราะเมืองที่เป็นอยู่ลดทอนความเป็นมนุษย์ของเราไปทุกที

รศ.ดร.บุญเลิศ วิเศษปรีชา
Life Matters

ในวันที่สันเขื่อนคือเรือนบ้าน บางระกำ รับกรรม ‘หน่วง’ น้ำไปอีกนาน?

Reading Time: 4 minutes แผนของชลประทาน คือการสร้างเขื่อน แต่พื้นที่เขื่อนเป็นบ้านและนาข้าวของชาวบ้าน บางระกำโมเดลเลยเป็นเขื่อนที่มีโฉนดที่ดิน มีเจ้าของที่อยู่ในเขื่อนนี้ด้วย

ณัฐณิชา มีนาภา
Life Matters

ความเปราะบางของรัฐไทย

Reading Time: 3 minutes หลัง กอ.รมน. ขอความร่วมมือให้ระงับการจำหน่ายกลายเป็นประเด็นท้าทายให้ผู้คนตั้งคำถามต่อความมั่นคงภายใน เป็นความมั่นคงของใคร และเพื่อใครกัน ทั้งยังเปิดเผยให้เรานิยามภัยความมั่นคงของชาติในแบบสากล ภัยคุกคามของชาติไม่ใช่พรรคการเมือง ไม่ใช่การรวมกลุ่มของประชาชน และไม่ใช่การแสดงออกทางการเมืองของประชาชน แต่คือ ปัญหาโครงสร้างทางเศรษฐกิจและสังคมที่หากไม่ได้รับการแก้ไขอย่างจริงจังจะบั่นทอนความเข้มแข็งของชาติ

รศ.ดร.ประจักษ์ ก้องกีรติ
Life Matters

วันสุดท้ายของชีวิต เป็นเพียงวันธรรมดาวันหนึ่ง

Reading Time: 3 minutes การเตรียมตัวรับความตายไม่ใช่เรื่องง่าย ซึ่งนั่นทำให้ความตายก็ไม่เคยเป็นเรื่องง่ายมาแต่ต้นเช่นกัน แน่นอนว่ามันไม่ใช่เวลาในหลักวัน เดือน หรือปี แต่อาจเป็นสิบ ๆ ปี เพื่อที่จะให้เราได้สะสางอะไรบางอย่างแต่เปิดพื้นที่รับอะไรบางอย่าง อย่างความตายเข้ามาในชีวิตเช่นกัน

นทธร เกตุชู
Life Matters

ความหมายของการมีลมหายใจ

Reading Time: 2 minutes ความรักทำให้ตาสว่าง ความรักทำให้อยากกลับบ้านไว หลากหลายเหตุผลที่ความรักทำให้เรารู้สึก หนึ่งในคือความหมายของการมีลมหายใจ

อภิชัย ตระกูลเผด็จไกร
Life Matters

ภูฐานที่คุณยังไม่รู้จัก … จากมุมมองของผู้หญิงภูฏาน

Reading Time: 2 minutes ห้วงเวลาของผู้หญิงภูฏานในวันที่โลกมีแค่ขาวกับดำ หน้าที่ของหญิงสาวมีแค่ทำงานบ้านกับทำสวน และการต่อสู้ของหญิงสาวภูฐานที่ถูกจารึกไว้บนเทือกเขาหิมาลัย

ธเนศ แสงทองศรีกมล
Life Matters

ดงมะไฟ อาหารของเรา แผ่นดินของเรา

Reading Time: 4 minutes เทศกาลอาหารบ้านป่าดงมะไฟ เทศกาลหลังการปิดเหมืองสำเร็จที่หมู่บ้านผาฮวกพัฒนาชาวประชาสามัคคี เทศกาลที่รื้อฟื้นการต่อสู้เพื่อความมั่นคงต่อสิ่งแวดล้อมและข้าวปลาอาหารของชาวบ้านดงมะไฟ

กฤช เหลือลมัย
Life Matters

ไฟอีสานและความขำขื่น

Reading Time: 2 minutes เลือกหยิบเล่มนี้มาเล่าเคล้าความขำขื่นเพราะสำหรับเราแล้ว คนอีสานคือคนบ่ย่าน อำนาจใหญ่แค่ไหนก็บ่หยั่น สู้ได้สู้ ความขำขันทำให้ความตึงเครียดคลายลง อย่างน้อยก็ในช่วงเวลาที่กรามขยับ หลังจากนั้นก็สู้ต่อ

วิภาพร วัฒนวิทย์