หวาน 25% 50% หรือ หวาน 100% คือช่วงเวลาดื่มด่ำความหวานจากชาไข่มุกที่เราเลือกได้ แต่เพราะความรักในชีวิตจริงไม่ได้มีแค่ความหวาน และบทบาทระหว่างเป็นเชฟและเป็นคนกิน ต่างรื่นไหลไปตามสถานการณ์ นั่นทำให้รสชาติความรักของสามัญชนแตกต่างกันออกไป จนไม่สามารถมีสูตรสำเร็จของเปอร์เซ็นต์ความหวาน หรือปริมาณ IBU ตามค่าความขม 

01 เยอบีร่า

ในหมู่สามัญชนที่ต้องปากกัดตีนถีบ ทำงานหาเงินมาจุนเจือครอบครัว ยิ่งมีความขบถต่อขนบการรักตามแบบฉบับทุนนิยม เรื่องราวของราตรีเพื่อนสนิทป้าอุ๊กำลังบอกแบบนั้น เธอเป็นผู้หญิงแต่งตัวมีคลาส เสียงเพราะเคยครองไมค์ในคลับก่อนตั้งท้องตอนอายุ 17 ปี ลูกเธอเรียนเซนต์จอห์น ส่วนลูกป้าอุ๊เรียนโรงเรียนวัด แม้ฐานะต่างกันแต่ทั้งสองเป็นเพื่อนที่ปรับทุกข์คุยสุขกันได้ 

ราตรีเป็นผู้หญิงที่ไม่ยึดติดกับขนบของสังคมตามทัศนะของเรา เรื่องราวความรักของเธอในยุคนั้นน่าจะทำให้เธอถูกตีตราไม่น้อยในมุมมองของป้าข้างบ้าน แต่สำหรับราตรีชีวิตคือการให้ความสุขนำทางชีวิต เช่นเดียวกับความสดใสของดอกเยอบีร่า

เธอมีสามีคนที่ 1 มีลูก 2 คนแต่ภายหลังมีคนรับลูกเธอไปดูแลให้ เมื่อเส้นทางกับสามีคนที่ 1 ไปไม่รอดในความสัมพันธ์ เธอก็ไม่ลังเลที่จะเดินต่อกับคนดี ๆ คนต่อไปที่ผ่านเข้ามา แม้ต่อมาความรักครั้งที่ 2 จะอวสานไม่ต่างกับครั้งก่อน 

ราตรีเผชิญกับโรคมะเร็งที่ลำคอ แต่ก็ยังมีลูกสาวคอยดูแลในช่วงก่อนวาระสุดท้าย เธอกับป้าอุ๊ไม่ได้เจอกันนานในช่วงที่เธออยู่กินกับสามีคนที่สอง เพราะต่างย้ายบ้านเปลี่ยนเบอร์โทรศัพท์เพื่อเดินตามเส้นทางชีวิตของตัวเอง

ชีวิตสามัญ สามัญ ก็แบบนี้ อาจไม่มีอะไรเป็นไปตามแผน หรือแท้จริงอาจไม่มีแผนอะไรที่วางเอาไว้ เราต่างเดินหน้าไปบนความหวัง ความจริง และสัญชาตญาณ

ราตรี เธอจากไปในระยะเวลาไล่เลี่ยหลังป้าอุ๊ต้องจัดงานศพของอากง ป้าอุ๊จึงได้แต่ส่งเงินไปช่วยงาน “ราตรีนี้มืดไม่เห็นเพ็ญโสมส่อง ดารามิผ่องมืดมัวทั่วมุม…ลาก่อนราตรีเพื่อนรัก”

02 ลิลลี่ 

เส้นทางชีวิตของป้าอุ๊ เต็มไปด้วยกัลยาณมิตรและความรักที่จริงใจ แม้หนังสือเล่มนี้จะเล่าถึงความน้อยใจที่เธอในฐานะพี่คนโตต้องรับผิดชอบเลี้ยงน้องจำนวนมากตามการมอบหมายของแม่ แต่ระหว่างบรรทัดบอกกับเราว่า เธอมีโอกาสพบปะคนดี ๆ สำหรับชีวิตอยู่ไม่น้อย หนึ่งในนั้นคือ พี่ที่เธอรักมากที่สุด สำหรับป้าอุ๊แล้วพี่ลี คือผู้หญิงที่สง่างาม สลับซ่อนความอ่อนโยน 

ลี หรือ มาลีพันธุ์ ในความทรงจำของป้าอุ๊ เธอเป็นลูกพี่ลูกน้องที่เติบโตมาด้วยกัน แม่ของมาลีพันธุ์มีสามีเป็นคนมีอันจะกินมีชื่อเสียง แต่เพราะเป็นภรรยาคนที่สองทำให้มาลีพันธุ์มีช่วงชีวิตที่ต้องตัดสินใจว่าจะอยู่กับพ่อหรือแม่ เธอตัดสินใจอยู่กับแม่ ขายข้าวแกงกับแม่เพราะอาจช่วยแม่เลี้ยงน้องอีกสองคน ทั้ง ๆ ที่ความจริงเธอมีสิทธิ์เลือกใช้ชีวิตหรูหรา เรียนเมืองนอกเมืองนาหากตัดสินใจอยู่กับพ่อ 

แม่ของมาลีพันธุ์มีศักดิ์เป็นป้าของป้าอุ๊ ทำให้ทั้งสองคนมีช่วงชีวิตวัยเยาว์ที่ผูกพันกัน ป้าอุ๊ ได้เรียนรู้ว่าขายข้าวแกงจากครอบครัวนี้ ได้เรียนรู้การใช้ชีวิต การกินช้อนส้อม การนุ่งผ้าถุง การว่ายน้ำ การเขียนหนังสือการฝนดินสอให้แหลมและอีกหลายต่อหลายอย่างก็จากพี่สาวคนนี้ แต่ตอนมาลีพันธุ์อายุเกือบ 40 ปี เธอได้ไปเป็นแม่ครัวที่สถานทูตต่างประเทศ พอกลับมาเมืองไทยเธอใช้ชีวิตในบ้านหลังเล็ก ๆ กลางทุ่งที่ถูกรายล้อมด้วยฝูงแกะตามลำพัง ที่เป็นโสดแบบนี้เห็นผลส่วนหนึ่งก็เพราะแม่ของเธอสั่งไว้ ให้มีคู่ที่สมฐานะเธอจึงขีดเส้นตายคำตอบให้ตัวเองมานานแล้วว่า ชอบคนที่มีฐานะดีกว่าก็เป็นไปไม่ได้ ชอบคนที่ด้อยกว่าแม่ ไม่ชอบงั้นอยู่คนเดียวดีกว่า เมื่อได้รู้จักเรื่องราวชีวิตพี่ลีของป้าอุ๊ เราว่าเธอสละทั้งชีวิตเพื่อความสุขของแม่และน้อง ๆ โดยที่ไม่ลืมสร้างความสุขในแบบฉบับของเธอ ไม่ต่างจากความสง่างามและอ่อนโยนของดอกลิลลี่ 

สำหรับป้าอุ๊แล้ว คนที่รับฟังเสียงร้องทุกข์ของเธอหลังการจากไปของอากงก็คือพี่สาวคนนี้ 

“พี่ลีสอนให้ ฉันเข้มแข็ง พี่ลีบอกฉันว่า แกเป็นแม่คน เป็นย่าเป็นยาย ถ้าแกไม่เป็นผู้นำ ไม่ถ่ายทอดสิ่งที่ดีให้เขา แกก็รังแกเขา จำเอาไว้“

การจากไปของมาลีพันธุ์คือปฐมบทของหนังสือรักสามัญ 

03 บานไม่รู้โรย

หากใครเคยอ่านรักเอย นี่คือผลงานเล่มที่สองของ รสมาลิน ตั้งนพกุล หรือที่ใคร ๆ มักเรียกติดปากว่า ป้าอุ๊ เธอสมรสกับนายอำพล ตั้งนพกุล หรือ อากง เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2511 

แม้รักสามัญจะไม่ใช่ภาคต่อของรักเอยเสียทีเดียว แต่หลายตอนมีความเกี่ยวข้องกันอยู่มาก โดยเฉพาะหากใช้หัวใจอ่านหนังสือเล่มนี้ จะพบว่าความรักที่มีต่ออากงแทรกอยู่ในทุกตัวอักษร ทั้งยามทุกข์ที่สุด สุขที่สุด หรือยามที่ไม่มีลมหายใจของอากงบนโลกนี้ยิ่งเจ็บปวดจนไม่สามารถวัดค่าความขมของรสรัก ก็แน่ละ เพราะทั้งป้าอุ๊และอากงผ่านอะไรต่อมิอะไรด้วยกันมาเยอะ ร่วมเคียงคู่มา 44 ปี ลูก 7 คน หลาน 11 ชีวิตแต่สำหรับครอบครัวนี้ไม่มีอะไรได้มาง่าย ๆ เหมือนเดินเข้าร้านสะดวกซื้อ 

8 พฤษภาคม 2555 คือวันที่อากงเสียชีวิตในขณะถูกคุมขัง หลังจำคุกมาได้ 6 เดือนจากโทษ 20 ปี ในคดีหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์และราชินี ท่านสิ้นใจในวัย 60 โดยยังยืนถึงความบริสุทธิ์และความจงรักภักดีจวบจนวาระสุดท้าย ไม่มีช่วงเวลาหลังเกษียณที่ป้าอุ๊และอากงเคยฝันร่วมกันอีกต่อไป แต่ความรักของทั้งคู่ยังคงอยู่ และหลังจากตรงนี้คือจุดเริ่มต้นที่ทำให้เราได้ท่องโลกอ่านหัวใจของนักเขียนที่ชื่อ รสมาลิน ตั้งนพกุล

04 ลั่นทม

…ท่าน้ำยังงามพรายคล้ายวันเก่า 

แต่วันนี้ไม่มีเรามีเพียงฉัน

ได้แต่เพ้อดูหมู่ดาวที่เคียงกัน

จะไม่มีวันนั้น เพราะฉันไม่มีเธอ

บทกลอนท่อนสุดท้ายในสัญญาท่าน้ำของป้าอุ๊

ส่วนตัวเราในฐานะผู้อ่าน ไม่เคยมีโอกาสได้พบปะป้าอุ๊แม้สักครั้ง แต่ทุกครั้งที่ได้สัมผัสป้าอุ๊ผ่านตัวอักษรเธอช่างเป็นคนที่เข้มแข็งในขณะเดียวกันก็อ่อนโยน ชาญฉลาดที่จะเจาะรูระบายความเจ็บปวด กล้าหาญและตั้งมั่นไม่ยอมแพ้ต่อความยากลำบากที่กำลังดาหน้าเข้ามา 

สำหรับเรา ‘รักสามัญ’ บันทึกความผูกพันชั้นราษฎรของป้าอุ๊เป็นหนังสือที่กำลังโอบกอดผู้คนที่กำลังอ่อนแอ และมันกำลังทำหน้าที่โอบกอดป้าอุ๊ด้วยเช่นเดียวกัน เรื่องราวความสัมพันธ์ของผู้คนที่ป้าอุ๊เขียนถึง กำลังเดินทางไปผูกและพันอยู่ในใจของผู้อ่าน สร้างมิตร ทำความรู้จักความสามัญของประชาชนคนธรรมดาที่มีรักอันทรงพลังครบรสชาติ แต่ไม่ว่าจะหอมหวานเปรี้ยว จืด หรือขม ยังไงก็เป็นความรักที่เราใช้เสรีภาพเลือกมาด้วยตัวเอง 

หนังสือ รักสามัญ: บันทึกความผูกพันชั้นราษฎร
ผู้เขียน รสมาลิน ตั้งนพกุล
พิมพ์ครั้งแรก กันยายน 2563
สำนักพิมพ์อ่าน

PlayRead: คอลัมน์รีวิวหนังสือประจำ Decode.plus เมื่อกองบรรณาธิการขอ add หนังสือ (ที่อยากอ่าน) ไว้ในเพลย์ลิสต์ พบกับหนังสือหลากหลายสไตล์ หลากหลายวิธีการเล่าเรื่องที่เชื่อมร้อยกับชีวิตและสังคม แวะมาหาอ่านกันได้ทุกเย็นวันพฤหัสบดี

Author

วิภาพร วัฒนวิทย์
คนโคราช ที่สนใจบทสนทนาข้างทางจากคนแปลกหน้า ตื่นเต้นเสมอเมื่อออกเดินทางไปที่ใหม่ๆ หลงรักวิถีชีวิตของชนเผ่าพื้นเมืองที่มีความแตกต่าง

Photographer

ภาณุพัฒน์ บุญรื่น
วัยรุ่นสร้างบ้าน
#งานก็ต้องทำแบบบ้านก็ต้องแชร์