นานเท่าไรแล้วที่เรื่องบนเตียงถูกทำให้เป็นสินค้า ไม่ใช่เฉพาะการค้าบริการทางเพศหรอก การแต่งงานก็เช่นกัน “มดลูกก็ต้องการเสรีภาพ คืนมันมาเถอะทุนนิยม” หนังสือ รักร้อนแรงแห่งดินแดนสังคมนิยม กำลังทำงานทางความคิดกับเราในปี 2023 ปีที่ประเทศไทยมีนายกรัฐมนตรีประกาศตัวว่า เป็นทุนนิยมที่มีหัวใจ [?]

คำถามที่ว่า คุณมีความสุขจริง ๆ กับเรื่องบนเตียงครั้งสุดท้ายเมื่อไร หรือ บ่อยแค่ไหน ? ไม่ใช่คำถามลามกแต่อย่างใด แต่ Kristen Ghodsee นักวิจัยที่ลงมือเขียนหนังสือเล่มนี้ชวนเราตั้งคำถามเพื่อจะเชื่อมโยงความสุขที่แท้ของหัวใจภายใต้โลกสังคมนิยมกับโลกที่เงินซื้อได้ทุกสิ่งแบบทุนนิยม

ในเยอรมันตะวันออกซึ่งอดีตเคยเป็นรัฐสังคมนิยมไม่ได้แค่มีภาพจำของการต่อแถวรับขนมปัง หรือการรวบอำนาจโดยฮิตเลอร์เพียงอย่างเดียว แต่ในยุคที่สังคมนิยมกระทบกระทั่งกับทุนนิยมอย่างหนัก เรื่องบนเตียงเป็นสิ่งที่โลกสังคมนิยมลงทุนศึกษา หาข้อมูล สำรวจความเห็นกลุ่มตัวอย่างเพื่อประกาศยืนยันว่า ผู้หญิงที่ยืนข้างสังคมนิยมมีความสุขกับเรื่องบนเตียงมากกว่า เร่าร้อนมากกว่าผู้หญิงในโลกทุนนิยม ซึ่งไม่สามารถพึ่งพาตัวเองทางเศรษฐกิจได้ 

น่าสนใจที่การศึกษาก่อนปี 2000 พบว่า การขายบริการทางเพศในประเทศสังคมนิยม มีนะ แต่น้อยกว่าประเทศทุนนิยม เราเองไม่ได้รังเกียจหรือตั้งใจจะลดทอนคุณค่าของอาชีพนี้ บางคนอาจชอบที่จะทำ รักที่จะขาย แต่ก็มีผู้หญิงหลายคนในอดีต และคนที่มีรสนิยมทางเพศหลากหลายจำนวนไม่น้อยในปัจจุบันจำใจขายเซ็กซ์เพราะตกงาน ครอบครัวไม่มีเงิน สามีทิ้ง พ่อแม่ป่วย หรือ ไม่มีเงินเรียน ส่วนสำคัญก็เพราะโลกทุนนิยมทำให้คุณภาพชีวิตขั้นพื้นฐานที่ดีกลายเป็นภาระราคาแพงที่ประชาชนต้องจ่าย สวัสดิการทางสังคมเพื่อสร้างศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ เป็นนโยบายรั้งท้ายที่รัฐบาลทุนนิยมจะคิดทำ หรืออาจไม่ทำเลย

แม้ปัจจุบันผู้หญิงกลางวงล้อมทุนนิยมยุคใหม่ จะมีทีท่าในที่ทำงาน ในสังคม ในบ้านมากขึ้นกว่าแต่ก่อน แต่ปิตาธิปไตยที่ผูกติดมากับทุนนิยมยุคเก่าก็ยังปรากฏให้เห็นอยู่บ่อย ๆ เช่น การเห็นผู้หญิงเป็นผู้นำในที่ทำงานดูเป็นเรื่องพิเศษ การเข้าใจว่างานบ้านล้างจานซักผ้าคือหน้าที่ของเพศที่อ่อนแอกว่า การเที่ยวบาร์โฮสต์ยิ่งเป็นภาพที่ชัดเจนในมุมของเรา เพราะผู้ใช้บริการหลายคนต้องการได้รับการปรนนิบัติแบบเห็นอกเห็นใจ หรือความอ่อนโยนความเข้าใจจากฝ่ายตรงข้าม ผู้ซื้อบริการจึงยอมจ่ายเงินจำนวนมากเพื่อซื้อความสุขนี้ ไม่มีอะไรผิด มุมหนึ่งเป็นเรื่องรสนิยม อีกมุมก็ทำให้เห็นว่าปฏิสัมพันธ์ หรือความสัมพันธ์พื้นฐานที่ควรมีต่อกันระหว่างคนรอบตัวหรือคนรัก กลายเป็นสินค้าที่ต้องซื้อหาในโลกทุนนิยม

แม้ไม่ได้ฝักใฝ่เชียร์สังคมนิยมแบบสุดขั้ว แต่มุมมองจากหนังสือนี้บอกกับเราว่า การหยิบเอาข้อดีของสังคมนิยมยุคแรก ๆ โดยเฉพาะเรื่องการสวัสดิการที่ทำให้ชีวิตทุกคนมั่นคง การเปิดพื้นที่ให้ทุกเพศไม่เฉพาะหญิงหรือชาย มีโอกาสเปล่งแสง และพึ่งพาตัวเองทางเศรษฐกิจได้ จะทำให้สังคมน่าอยู่มากขึ้น 

อย่างน้อยคงไม่มีใครถูกพ่อแม่บังคับให้หาสามีรวย ๆ ไม่มีใครถูกบังคับให้มีเซ็กซ์ด้วยความจำยอม มากกว่านั้นเงินหรือ อาจทำให้น้องชายที่รักของเราคนหนึ่งมีแฟนได้ไม่ยาก เพราะมากกว่ามุมมองของหนังสือที่เล่าเรื่องราวหญิงสาวในระบบทุนนิยมซึ่งถูกกดทับ 

ตัดภาพมาวันนี้ปี 2023 ในยุคที่ทุนนิยมเติบโตถ่างความเหลื่อมล้ำ ผู้หญิงไม่ใช่เพศเดียวที่ถูกกดทับ ผู้ชายเพศที่ทุนนิยมเคยอุ้มชูก็กลับถูกกดทับจากคนที่มีฐานะการเงินที่ดีกว่าอีกที ไม่มากก็น้อย เงินยังเป็นปัจจัยที่มีผลต่อความรักของผู้คนในเวลานี้ ทั้งทางตรงและทางอ้อม และหากตีความหมายว่าเรื่องบนเตียงเป็นหนึ่งในรูปธรรมการแสดงออกถึงความรัก ลองตรวจทานระหว่างอ่านบทความนี้ไปด้วยกัน คุณเจอรักแท้หรือยัง ?

Kristen Ghodsee ผู้เขียนหนังสือเล่มนี้ อธิบายว่าการหยิบเรื่องเสรีภาพของมดลูกมาทำงานวิจัย ไม่มีอะไรชัดไปกว่าการเปรียบเทียบความต่างในเยอรมันตะวันออกและตะวันตก ฮังการี และโปแลนด์ จุดตัดของเรื่องคืออิสรภาพทางเศรษฐกิจของผู้หญิง และความเป็นปิตาธิปไตย สองประเด็นนี้เป็นปัจจัยหลักที่มีผลกระทบต่อราคาความสัมพันธ์ของเซ็กซ์ในตลาด

ในเยอรมันตะวันออกผู้คนมีความสัมพันธ์โดยไม่ต้องคิดคำนวณ ส่วนในเยอรมันนีตะวันตกความสัมพันธ์บนเตียงขึ้นอยู่กับความพึงใจของฝ่ายชาย ผู้ชายในเยอรมันตะวันตกเป็นช้างเท้าหน้า ทำงานนอกบ้าน เป็นผู้กำหนดทิศทางเศรษฐกิจครัวเรือน การแข่งขันทางเศรษฐกิจสร้างความเครียดไม่น้อย

ในขณะที่ในฝั่งตะวันออกห้อมล้อมไปด้วยความมั่นคงทางสังคมการศึกษาและงานที่เท่าเทียม สิทธิเสมอหน้า และช่องทางในการมีส่วนร่วมตัดสินใจที่ทางสังคม ค่าครองชีพและค่าเช่าบ้านมีราคาถูก ผลการสำรวจเชิงเปรียบเทียบในปี 1990 พบว่าหนุ่มสาวในเยอรมนีตะวันออกมีความสุขกับความรักและเรื่องบนเตียงมากกว่า รวมทั้งมีความต้องการเกี่ยวกับความสัมพันธ์ไปในทิศทางเดียวกันมากกว่าฝั่งตะวันตก เช่น 

เยอรมันตะวันออก : ผู้หญิง 73% และ ผู้ชาย 74% ต้องการแต่งงาน

เยอรมนีตะวันตก : ผู้หญิง 71%  ต้องการแต่งงาน แต่มีผู้ชาย 57% เท่านั้นที่ต้องการแต่งงาน

ผู้หญิงในเยอรมันนีตะวันออก ยืนยันว่าพวกเธอมีเซ็กซ์ที่เร่าร้อนมากกว่าตะวันตก เพราะชายฝั่งตะวันออกมีความปราณีต และใส่ใจกับรายละเอียดของกันและกัน ต่างจากการซื้อขายที่ฝ่ายหนึ่งมีอำนาจเหนืออีกฝ่าย จนไม่ได้สนใจความรู้สึกของคนตรงหน้า

ห่างออกไปไม่ไกลจากเยอรมันนีในเวลาไล่เลี่ยกัน ประเทศฮังการีเป็นหนึ่งในตัวอย่างที่หนังสือเล่มนี้ชวนให้ศึกษา ดินแดนที่ในยุคหนึ่งเคยเป็นส่วนสำคัญทำให้เกิดการสถาปนาสาธารณรัฐสังคมนิยม การศึกษาผ่านกลุ่มตัวอย่างหนุ่มสาวฮังการีในปี 1989 ความสัมพันธ์ของพวกเขาร้อนแรงมากแม้อยู่ภายใต้เผด็จการ 

การสำรวจความเห็นของนักเรียนและแรงงานประเทศฮังการี ด้วยการให้เลือกเรื่องราวที่ชื่นชอบมากที่สุดจาก 8 เรื่องนี้

(1) หญิงบริสุทธิ์ที่ต้องการเก็บพรหมจรรย์ไว้ตอนแต่งงาน

(2) หญิง กึ่งบริสุทธิ์ ที่ขี้เล่นกับผู้ชายไปทั่วแต่จะหยุดทันทีเวลาจะมีเซ็กซ์จริง ๆ

(3) แม่เลี้ยงเดี่ยวที่ถูกคู่นอนทิ้งเมื่อเธอตั้งท้องลูกของเขา

(4) หญิงโสเภณีที่ไปกับผู้ชายไม่เลือกหน้าและขายเซ็กซ์เพื่อเงิน

(5) หนุ่มโสดเสือผู้หญิงที่พยายามเก็บแต้มหลับนอนกับผู้หญิงให้ได้มากที่สุด

(6) เกย์ที่แอบมีความสัมพันธ์ลับ ๆ กับผู้ชาย

(7) ผู้ชายที่สนองความใคร่ตัวเองด้วยการหมกมุ่นช่วยเหลือตัวเอง

(8) คู่หนุ่มสาวที่รักกันและมีเซ็กส์กันก่อนแต่งงาน

ปรากฎว่า พวกเขาชื่นชอบสนับสนุนเรื่องคู่หนุ่มสาวที่รักกันและมีเซ็กส์กันก่อนแต่งงานเป็นอันดับ 1 ส่วนเรื่องหญิงโสเภณี ได้คะแนนอยู่อันดับสุดท้าย เหตุผลเพราะรัฐสังคมนิยมสนับสนุนปัจจัยพื้นฐานให้พวกเขาแล้ว การขายความสัมพันธ์ของตัวเองด้วยกันมีเซ็กซ์ที่ไร้อารมณ์ จะส่งผลร้ายต่อสันติภาพและการพัฒนาตัวเองของโสเภณี

ส่วนในโปแลนด์ดินแดนคาทอลิก ดูเหมือนศาสนามีอิทธิพลสูงจนไม่สามารถท้าทายบทบาทเพศสภาพดังเดิมได้มากนัก ในโปแลนด์ยุคนั้นผู้หญิงได้ออกไปทำงานอย่างเต็มที่ มีกฎหมายเข้าถึงการทำแท้ง เด็ก ๆ ในโปแลนด์ได้เรียนเพศศึกษาในโรงเรียน ผู้หญิงที่โปแลนด์มีอิสรภาพแต่ดูเหมือนว่าพวกเธอต้องทำงานนอกบ้านและมีภาระงานในบ้าน รวมเป็นสองเท่าจากความคิดปิตาธิปไตย ผู้หญิงได้ค่าจ้างน้อยกว่าผู้ชาย มีโอกาสก้าวหน้าน้อยกว่า เลยทำให้ผู้หญิงโปแลนด์จำเป็นต้องพึ่งพาผู้ชายมากกว่ารัฐสังคมนิยมอื่น

ความเท่าเทียมและความมั่งคั่งของสวัสดิการทางสังคม เป็นสิ่งจำเป็นเพื่อตามหารักแท้ หนังสือไม่ได้บอกแต่เราเชื่อแบบนั้น

ทางออกอาจอยู่ที่การผสมให้กลมกลืน ไม่รังเกียจที่จะทำรากฐานทางความคิดเรื่องความถ้วนหน้าของสังคมนิยม แต่ก็ทำให้เศรษฐกิจประเทศเคลื่อนไปข้างหน้าแบบทุนนิยมที่มีหัวใจ เราเองมีหลายประเด็นที่ไม่ได้เห็นด้วยไปทั้งหมดกับหนังสือเล่มนี้ รักร้อนแรงแห่งดินแดนสังคมนิยม

แต่ก็ปฏิเสธยากว่า เป็นหนังสือเชิงวิชาการที่น่าอ่าน จุดประกายให้วิพากษ์ถึงสังคมไทยหลังการเลือกตั้ง ช่วงเวลาที่ไร้นโยบายรูปธรรมด้านสิทธิมนุษยนชนยังไม่ปรากฎ ยังไม่มีร่องรอยความมั่นคงทางสังคมจากสวัสดิการที่ก้าวหน้ากว่าเมื่อวาน

มดลูกของผู้หญิงจำนวนมาก จึงยังไม่สามารถทำงานคู่กับหัวใจ ความสัมพันธ์ของผู้คนหลากรสนิยมจำนวนไม่น้อยจึงยังฉาบฉวย เครียด หรือ เจ็บปวด

คืนเสรีภาพและความเท่าเทียมคืนมาเถิดเจ้าทุนนิยม

‘ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์เซ็กซ์กล่าวว่าทุนนิยมลดทอนความรักความห่วงใยให้เป็นเพียงสินค้าซื้อขายเช่นนั้นแล้วเราต้องออกนโยบายอะไรเพื่อต่อกรกับปฏิบัติการตลาดอันแสนเสรีไร้พันธนาการ บางทีมันอาจจะมีหนทางให้ผู้คนไปสู่ชีวิตส่วนตัวที่ดีขึ้น ในสังคมที่ประกันเสรีภาพบุคคลและมีพื้นที่สาธารณะที่เข้มแข็ง’

ทุนนิยมบนเตียง ,49

หนังสือ : รักร้อนแรงแห่งดินแดนสังคมนิยม Why Woman Have Better Sex Under Socialism : and other Arguments for Economic Independence
เขียน : Kristen Ghodsee
แปล : เกศกนก วงษาภักดี
สำนักพิมพ์ : สำนักนิสิตสามย่าน

PlayRead: คอลัมน์รีวิวหนังสือประจำ Decode.plus เมื่อกองบรรณาธิการขอ add หนังสือ (ที่อยากอ่าน)ไว้ในเพลย์ลิสต์ พบกับหนังสือหลากหลายสไตล์ หลากหลายวิธีการเล่าเรื่องที่เชื่อมร้อยกับชีวิตและสังคม แวะมาหาอ่านกันได้ทุกเย็นวันพฤหัสบดี

Author

วิภาพร วัฒนวิทย์
คนโคราช ที่สนใจบทสนทนาข้างทางจากคนแปลกหน้า ตื่นเต้นเสมอเมื่อออกเดินทางไปที่ใหม่ๆ หลงรักวิถีชีวิตของชนเผ่าพื้นเมืองที่มีความแตกต่าง

Author

ภาณุพัฒน์ บุญรื่น
วัยรุ่นสร้างบ้าน
#งานก็ต้องทำแบบบ้านก็ต้องแชร์